13
sayı 136/2016
Dayanıma Göre Tasarım için
Hesap Esasları
Dayanıma Göre Tasarım
(DGT) yaklaşımında azaltılmış
deprem yükleri altında
doğrusal elastik hesap yapılır.
Bu amaçla yönetmeliğin 4.
Bölümü’nde Deprem Yükü
Azaltma Katsayısı’nın hesabı
için kullanılacak Taşıyıcı Sistem
Davranış Katsayıları ile Dayanım
Fazlalığı Katsayıları çeşitli
taşıyıcı sistem türleri için ayrıntılı
olarak tanımlanmış, ayrıca her
bir taşıyıcı sistem türü için izin
verilen bina yükseklik sınırları
verilmiştir.
Önceki yönetmeliklerde yer
almayan Dayanım Fazlalığı
Katsayıları, tanım olarak akma
dayanımının hesapta kullanılan
tasarım dayanımına oranla
fazlalığını ifade eden ve sünek
olmayan elemanlara uygulanan
katsayılardır. Bu katsayının
teorik anlamı, diğer deprem
yükü katsayıları ile birlikte
Yönetmeliğin 4. Bölümü’nde EK
4A’da verilmiştir.
Dayanıma Göre Tasarım için
Hesap Esasları bağlamında
Yönetmeliğin 4. Bölümü’nde
doğrusal hesapta kullanılacak
modelleme esasları kapsamında
kiriş ve kolonların, boşluksuz ve
bağ kirişli perdelerin, bodrum
perdelerinin, döşemelerin
modellenmesinde dikkate
alınacak kurallar ayrıntılı olarak
verilmiştir.
Önceki yönetmeliklerden farklı
olarak, yeni yönetmelikte
betonarme taşıyıcı sistem
elemanları için uygulamada
çatlamış kesit rijitlikleri olarak da
adlandırılan etkin kesit rijitlikleri,
çubuk elemanlar ile perde ve
döşeme elemanları için düzlem
içi ve düzlem dışı eğilme ve
kesmede ayrı ayrı olmak üzere
tanımlanmıştır.
Yeni Yönetmelik’te 4. Bölüm’de
ele alınan konulardan biri de,
doğrusal hesapta deprem
etkisinin diğer yük etkileri ile
birleştirilmesi ve bu kapsamda
düşey deprem etkisinin de
gözönüne alınmasıdır.
Yeni Yönetmeliğin 4. Bölümü’nde,
Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ile
birlikte Modal Hesap Yöntemleri
başlığı altında çok modlu
spektral hesap yöntemine karşı
gelen Mod Birleştirme Yöntemi
ve zaman tanım alanında mod
süperpozisyonunu esas alan Mod
Toplama Yöntemi tanımlanmıştır.
Daha önceki yönetmeliklerde
yer almayan Mod Toplama
Yöntemi, yatayda her iki deprem
bileşeninin eşzamanlı olarak
hesapta gözönüne alınabilmesine
olanak sağlamaktadır.
Yukarıda belirtilenlere ek olarak
Yönetmeliğin 4. Bölümü’nde
bodrumlu binaların hesabı özel
olarak ele alınmış ve bu binalar
için ayrıntılı hesap esasları
verilmiştir. Ayrıca ikinci mertebe
etkilerinin gözönüne alınması
ve göreli kat ötelemelerinin
sınırlandırılması konularında yeni
yaklaşımlar getirilmiştir.
Şekildeğiştirmeye Göre
Değerlendirme ve Tasarım
(ŞGDT) Yaklaşımı
Şekildeğiştirmeye Göre
Değerlendirme ve Tasarım
Yaklaşımı, günümüzde pek az
deprem yönetmeliğinde yer
alan, ancak çeşitli performans
hedefleri için taşıyıcı sistemin
gerçek davranışının modellenerek
analiz edilmesine olanak
sağlayan ve yakın gelecekte
uygulamada daha yaygın
kullanılması beklenen modern
tasarım yaklaşımıdır.
Yönetmelikte Şekildeğiştirmeye
Göre Değerlendirme ve
Tasarım’ın Tanımı
Şekildeğiştirmeye Göre
Değerlendirme ve Tasarım (ŞGDT)
yaklaşımının temel adımları yeni
Yönetmelik’te aşağıdaki şekilde
tanımlanmıştır:
(a) Mevcut veya daha önce ön
tasarımı yapılmış taşıyıcı sistem
elemanlarının doğrusal olmayan
modelleme yaklaşımları ile
uyumlu iç kuvvet - şekildeğiştirme
bağıntıları belirlenir.
(b) Öngörülen performans
hedef(ler)i ile uyumlu olarak
seçilen deprem yer
hareket(ler)i altında, taşıyıcı
sistemin statik veya zaman
13
makale