15
sayı 139/2016
eşitsizliği sağlanacaktır. Burada q
o
temel
seviyesinde etkiyen düşey yük, kesme ve moment
etkilerinin oluşturduğu temel taban basıncı, q
t
ise
tasarım dayanımı R
t
’nin temel taşıma gücüne ilişkin
karşılığıdır ve
(2)
ile tanımlanır. Temel taşıma gücünün
karakteristik dayanımı, q
k
ise aşağıdaki eşitlikten
hesaplanabilecektir.
(3)
Bu denklemde yer alan taşıma gücü katsayıları ile
boyutsuz düzeltme katsayıları (temel şekli katsayıları
s
c
, s
q
, s
γ
; derinlik katsayıları d
c
, d
q
, d
γ
; yükleme
eğikliği katsayıları i
c
, i
q
, i
γ
; temel zemini eğimi
katsayıları g
c
, g
q
, g
γ
ve temel taban eğimi katsayıları
b
c
, b
q
, b
γ
) değerleri literatüre dayanan ve genel
kabul görmüş bağıntılar kullanılarak elde edilecektir.
Yüzeysel temeller için yük katsayıları ile çarpılmış
tüm yükler için tasarım dayanımı R
t
, Tablo 16.2’de
verilen dayanım katsayısı γ
R
değerleri kullanılarak
hesaplanacaktır.
Temel altındaki yer değiştirmeler izin verilebilir
sınırlar içinde kalacaktır. Bu bağlamda;
(a) Deprem etkisinde yumuşak killer ve suya
doygun gevşek-orta sıkı kohezyonsuz zeminlerde,
çevrimsel yüklemeler altında boşluk suyu basıncı
artışları ile olası dayanım ve rijitlik kaybı dikkate
alınarak, temel altı yer değiştirmeleri genel kabul
gören geoteknik mühendisliği yaklaşımları ile
hesaplanacaktır.
(b) Bölüm 13’te tanımlanan yüksek binalarda ZA ve
ZB sınıfı dışındaki zeminlerde ve Deprem Tasarım
Sınıfı DTS = 1, 1a, 2, 2a olan diğer binalarda ZA,
ZB ve ZC sınıfı dışındaki zeminlerde, yüzeysel
temeller altında oluşabilecek doğrusal olmayan
zemin davranışı hesaba katılarak kalıcı şekil
değiştirmelerin hesaplanması gerekli kılınmaktadır.
Yüzeysel Temellerin Yatayda Kayması
Yatayda kayma ile ilgili olarak statik ve depremi
içeren yükleme durumlarının her birinde
(4)
eşitsizliği sağlanacaktır. (V
th
temel tabanında
etkiyen tasarım yatay kuvveti, R
th
tasarım sürtünme
direnci, R
pt
tasarım pasif direnci). R
th
drenajlı
durumda,
(5)
(P
tv
temel tabanına etkiyen tasarım düşey basınç
kuvveti, d temel tabanı ile zemin arasındaki
sürtünme açısı). Kohezyonlu zeminlerde ise
(drenajsız durumda),
(6)
(A
c
temel altında basınç gerilmelerinin oluştuğu
toplam alan).
Tasarım pasif direnci R
pt
, karakteristik pasif
direnç R
pk
’nın dayanım katsayısına bölünmesi ile
hesaplanacaktır.
(7)
Yer altı su seviyesi altındaki temellerde, depremde
tasarım sürtünme direnci zeminin drenajsız kayma
dayanımı esas alınarak hesaplanacaktır.
KAZIKLI TEMELLER
Kazıklı temellerin düşey ve yanal taşıma güçleri
hesaplanarak, statik ve depremi içeren yükleme
durumlarındaki tasarım etkilerini karşıladığı
gösterilecektir. Kazıklı temellerin taşıma gücü: (a)
Statik yükleme deney sonuçlarından elde edilen
veriler kullanılarak, (b) Zemin araştırmalarından
elde edilen zemin özellikleri kullanılarak, (c) Statik
yükleme deneyleri ile geçerliliği sağlanmış dinamik
yükleme deneylerinden elde edilen sonuçlar
kullanılarak hesaplanabilecektir.
Kazıklı temellerin düşey taşıma gücü hesabında,
zemin araştırmaları ve yükleme deneyleri
sonuçlarından elde edilen zemin özellikleri
kullanılarak hesaplanacak çevre sürtünmesi Q
s
ve uç direnci Q
u
’nun hesabında Tablo 16.4’te
verilen dayanım katsayıları γ
R
uygulanacaktır. Kazık
yükleme deneyi yapılması durumu için verilen
dayanım katsayısı değerleri, her bina altında en
az bir adet yükleme deneyi ve proje sahasında
Tablo 16.2. Yüzeysel Temeller İçin
Dayanım Katsayıları
Dayanımın
Dayanım
Dayanım
Türü
Katsayısı
Katsayısı
Simgesi
Değeri
Temel Taşıma Gücü
γ
Rv
1.4
Sürtünme Direnci
γ
Rh
1.1
Pasif Direnç
γ
Rp
1.4
15
makale