17

sayı 139/2016

16C’de verilmiştir. Yöntem I, Yöntem II ve Yöntem III 

olarak adlandırılan bu yöntemlerin uygulama alanları 
Yerel Zemin Sınıfı’na, Deprem Tasarım Sınıfı’na 

ve Bina Yükseklik Sınıfı’na bağlı olarak Tablo 

16.5’te tanımlanmıştır. Yapı sahibinin / tasarım 

mühendisinin tercihine bağlı olarak Yöntem II yerine 

Yöntem I, Yöntem III yerine Yöntem II kullanılabilir 

ve yöntemlerin uygulama alanları genişletilebilir.   

BİNALARIN BODRUM PERDELERİNE ETKİYEN 

ZEMİN BASINÇLARI

Zeminin doğrusal olmayan biçimde idealleştirildiği, 

aşırı boşluk suyu basınçlarının dikkate alındığı 

ve çevre bodrum perdelerini oluşturan yapısal 

elemanları içeren duvar-zemin etkileşim modelleri 

ile hesap yapılmadığı durumlarda, binaların rijit 

bodrum çevre perdelerine etkiyen zemin basınçları 

aşağıda verildiği şekilde hesaplanabilir. 

Statik durumda düzgün yayılı olarak uygulanacak 

zemin basınçları (p) Tablo 16.6’da tanımlanmıştır.

Burada H

b

 bodrum perdesinin toplam yüksekliğini, 

γ

k

 zeminin kurudaki birim hacım ağırlığını, γ suya 

doygun birim hacım ağırlığını, q ek yükü (sürşarj), 
z su yüzeyinden aşağıya doğru ölçülen yüksekliğini 

göstermektedir. İkinci satırdaki statik su basıncı 
(p

su

 = γ

su

 z) dışında, Tablo 16.6’da verilen basınçlar 

düzgün yayılı olarak etki ettirilecektir.

Deprem etkisi altında ek zemin basınçları, 

(11)

duvar yüksekliği boyunca düzgün yayılı olarak etki 

ettirilecektir. Kohezyonsuz zeminlerde, bodrumun 

kısmen kuruda olması durumunda, su seviyesi 

ile bodrum tabanı arasında, Tablo 16.6’nın ikinci 

satırındaki statik su basıncına ek olarak göz önüne 

alınacak statik-eşdeğer dinamik su basıncının 

değişimi,  

                                              

(12)

olarak dikkate alınacaktır (S

DS

 zemin yüzeyinde 

tanımlanan kısa periyod tasarım spektral ivme 

katsayısı, d

su

 ise su altındaki duvar yüksekliği). 

DEPREM ETKİSİ ALTINDA DAYANMA YAPILARININ 

TASARIMI

Deprem etkisi altında dayanma yapıları tasarımında 

hem limit denge (göçme), hem de servis 

durumları göz önüne alınacaktır. Dayanma yapıları, 

deprem sonrasında işlevlerine zarar vermeyecek 

mertebelerde yer değiştirmelere izin verilecek 

şekilde tasarlanabilir.

Dayanma Yapılarının Stabilitesi

Devrilmeye ve yatayda kaymaya zorlayan etkiler 

(momentler/kuvvetler) ile bunlara karşı koyan 

Tablo 16.5 – Etkileşim Analiz Yöntemlerinin Uygulama Alanları

Analiz Yöntemi 

Deprem Tasarım Sınıfı 

Bina Yükseklik Sınıfı 

Yerel Zemin Sınıfı

Yöntem I 

DTS = 1, 1a, 2, 2a 

BYS = 1 

ZD, ZE, ZF

Yöntem II

 

DTS = 1a, 2a 

BYS = 2, 3 

ZD, ZE, ZF

 

DTS = 3, 3a, 4, 4a 

BYS = 1 

Yöntem III

 

DTS = 1a, 2a 

BYS ≥ 4 

ZD, ZE, ZF

 

DTS = 1, 2, 3, 3a 

BYS ≥ 2

Tablo 16.6. Bodrum Perdelerine Etkiyen Statik Zemin Basınçları

Bodrum Perdesinin Dışındaki Zeminin Cinsi  Basıncın Etkidiği Yükseklik 

Zemin Basıncı (p)

Kohezyonsuz zemin 

Tüm yükseklik boyunca 

0.2(γ

k

H

b

 + q)

(bodrum tamamen kuruda)
Kohezyonsuz zemin 

Kurudaki yükseklik boyunca 

0.2(γ

k

H

b

 + q)

(bodrum kısmen kuruda) 

Su altındaki yükseklik boyunca 0.2[(γ – γ

su

)H

b

 + q] + γ

su

 z

Yumuşak – orta katı kohezyonlu zemin

 

Üst %20 boyunca 

0.2(γ

k

H

b

 + q)

 

Alt %80 boyunca 

0.3(γ

k

H

b

 + q)

Katı – sert kohezyonlu zemin 

Tüm yükseklik boyunca 

0.3(γ

k

H

b

 + q)

17

makale