16
sayı 140/2017
Başbakanlık ibaresi Cumhurbaşkanı ibaresi ile;
Bakanlar Kurulunun ibaresi Cumhurbaşkanının
ibaresi ile; Başbakanlığa ibaresi Cumhurbaşkanının
görevlendireceği bakana ibaresi ile; Bakanlar Kurulu
üyelerini ibaresi Cumhurbaşkanı yardımcılarını,
bakanları ibaresi ile; hükümete ibaresi
Cumhurbaşkanına ibaresi ile değiştirilmektedir.
Bazıları da kanun, tüzük, kanun hükmünde
kararnameler ile ilgilidir. Örneğin kanunla ibaresi
Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle ibaresi ile;
ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye
dayanılarak ibaresi kanunla veya Cumhurbaşkanlığı
kararnamesiyle ibaresi ile; Başbakanlık ibaresi
ve Cumhurbaşkanı ve tüzüklerin ibaresi
Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ibaresi ile;
tüzük ibaresi Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ibaresi
ile; kanun hükmünde kararnamelerin ibareleri
Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ibaresi ile; kanun
hükmünde kararname ibareleri Cumhurbaşkanlığı
kararnamesi ibareleri ile değiştirilmektedir.
2. Devlet Denetleme Kurulu
16. maddenin Ç) alt maddesi, Sunuş’ta
değindiğimiz, Devlet Denetleme Kurulu (DDK)
üzerine olan, Anayasa’nın 108. maddesinde yapılan
değişiklikler üzerinedir:
Yürürlükteki madde dört fıkradan oluşmaktadır ve
şöyledir:
“Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak kurulan Devlet
Denetleme Kurulu, Cumhurbaşkanının isteği üzerine,
tüm kamu kurum ve kuruluşlarında ve sermayesinin
yarısından fazlasına bu kurum ve kuruluşların
katıldığı her türlü kuruluşta, kamu kurumu niteliğinde
olan meslek kuruluşlarında, her düzeydeki işçi
ve işveren meslek kuruluşlarında, kamuya yararlı
derneklerle vakıflarda, her türlü inceleme, araştırma
ve denetlemeleri yapar.
Silahlı Kuvvetler ve yargı organları, Devlet Denetleme
Kurulunun görev alanı dışındadır.
Devlet Denetleme Kurulunun üyeleri ve üyeleri
içinden Başkanı, kanunda belirlenen nitelikteki kişiler
arasından, Cumhurbaşkanınca atanır.
Devlet Denetleme Kurulunun işleyişi, üyelerinin görev
süresi ve diğer özlük işleri, kanunla düzenlenir.”
Yapılan değişikliklerle, birinci fıkra sonunda yer
alan inceleme, ibaresinden önce gelmek üzere idari
soruşturma, ibaresi eklenmekte; ikinci fıkradan
Silahlı Kuvvetler ve ibaresi çıkarılmakta; üçüncü
fıkrada üyeleri ve üyeleri içinden Başkanı, kanunda
belirlenen nitelikteki kişiler arasından, ibareleri
çıkarılmakta; dördüncü fıkrada kanunla ibaresi
çıkarılmakta ve Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle
ibaresi eklenmektedir.
Böylece, Cumhurbaşkanına kamu kurum ve
kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşları, işçi ve işveren meslek kuruluşları,
kamuya yararlı dernekler, vakıflar ve Silahlı
Kuvvetler üzerinde idari soruşturma yapma yetkisi
de verilmektedir. DDK idari soruşturmacı bir kurula
dönüştürülmektedir. Kurul üyelerinin kanunda
belirlenen nitelikteki kişiler arasından oluşması
hükmü kaldırılarak, konu Cumhurbaşkanının
keyfiyetine bırakılmaktadır.
Bu noktada Cumhurbaşkanının ve DDK’nin;
piyasa ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşları olan TOBB, TESK, Türkiye Sermaye
Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği, Türkiye Bankalar
Birliği, Türkiye Katılım Bankaları Birliği, Türkiye
Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği, Türkiye
Noterler Birliği, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği,
Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği’ni; üretici
birlikleri olarak addedilebilecek olan Türkiye Ziraat
Odaları Birliği ve Türkiye Tohumcular Birliği’ni; ve
doğrudan kamusal-toplumsal hizmet ve mesleki
denetim faaliyeti yürüten TMMOB, Türkiye Barolar
Birliği, Türk Veteriner Hekimleri Birliği, Türk Diş
Hekimleri Birliği, Türk Eczacıları Birliği, Türk Tabipleri
Birliği, Türkiye SMMM ve Yeminli Mali Müşavirler
Odaları Birliği ve diğer mesleki örgütlenmeler ile
sendikalar ve kamu yararına faaliyet gösteren
dernekler ve vakıflar üzerinde tam bir hakimiyet
kurmasının amaçlandığı açıktır.
DDK’nin 2007-2009 arasında bu meslek kuruluşları
üzerine hazırladığı 1.061 sayfalık Araştırma
ve İnceleme Raporunun, yapısal değişiklikler
yapmayı amaçlayan kapsamlı önerileri arasında
kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına
ilişkin Anayasa’nın 135’inci maddesinin yeniden
düzenlenmesi ve idari, örgütsel, mali yapı ve seçim
sistemlerinin değiştirilmesi isteminin bulunduğu
da hatırlandığında, konunun Birliğimiz ve adları
yukarıda belirtilen kuruluşlar, dolayısıyla ilgili
meslek alanları ve kamusal hizmetler açısından
önemi daha bir anlaşılır olmaktadır.
3. Anayasa Mahkemesi (AYM)
16. maddenin D) alt maddesi ile; Anayasa’nın
Yüksek Mahkemeler ve Anayasa Mahkemesi
üzerine olan 146. maddesindeki onyedi Anayasa
Mahkemesi üyeliği ibaresinin onbeş şeklinde
değiştirilmesi ve bir üyeyi Askerî Yargıtay, bir üyeyi
Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ibaresi ile Askerî
Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ibareleri
Anayasa’dan çıkarılmaktadır.
Böylece Anayasa Mahkemesi üyelerinin
12’si Cumhurbaşkanı tarafından, 3’ü TBMM
tarafından belirlenecektir. Yüksek askeri yargının
Anayasa Mahkemesi’ne aday üye olarak seçip
Cumhurbaşkanının atadığı askeri yargı mensupları
AYM üyeliğinden düşmektedir.
16
referandum