9

sayı 143/2017

(71,9/64,3) da 1,2’nin çok altında kaldığından 

betonarmenin kırılma davranışında gevreklik ve 

betonun ekonomik özeliği bakımından bir sorun söz 

konusu değildir.

Kalıp Alma Süreleri

Hava koşullarının normal olmadığı durumlarda yani 

sıcak ve soğuk havada beton dökümü için önlem 

almak gereklidir. Günümüzde beton dökümünde 

soğuk hava koşulları şöyle tanımlanır; i) Üç gün 

boyunca günlük ortalama hava sıcaklığı < 5

 0

C ve ii) 

24 saatlik bir periyodun yarısından  fazlasında hava 

sıcaklığı < 10

 0

C ise soğuk hava koşulları mevcut 

demektir. Hava sıcaklığının her 5

0

C düşüşünde 

betonun priz süresi yaklaşık 1/3 oranında 

artmaktadır. Beton prizinin başlayacağı zaman don 

olursa tehlikelidir. Çünkü, çimentonun hidratasyonu 

için ortamda su kalmaz. Buz çözüldükten sonra 

hidratasyon yeniden başlayabilir, ancak beklenen 

dayanıma erişilemez. Bundan dolayı, özellikle 

soğuk hava koşullarında kalıp alma sürelerine özen 

göstermek gerekmektedir. Kolon ve perde gibi düşey 

elemanlara gelen basıncın sıfıra yaklaşması, diğer 

bir deyişle betonun kendini taşıyabilir hale gelmesi 

kalıp alma süresinin belirlenmesinde önemli bir 

işleve sahiptir.

Düşey betonarme elemanlarda, taze beton  kalıbına 

gelen yükün sıfırlanması aşağıdaki etkenlere bağlıdır:

1) Çimentonun tipi ve içeriği, 2) Priz hızlandırıcı 

katkı kullanılıp kullanılmaması, 3) Kullanılan 

kimyasal katkılar ile mineral katkıların tür ve 

miktarı, 4) Hava sıcaklığı, 5) Betonun dayanım 

kazanma hızı, 6) Yerleştirme yöntemi ve betonun 

döküm hızı, 7) Kalıp malzemesinin türü, 8) Beton  

karışımının başlangıçtaki sıcaklığı, 9) Betonun 

yerleştirilmesinden sonraki koruma sıcaklığı, 

10) Yapı elemanının boyutları ve etkiyen yükler,  

11) Betonun “su/etkin bağlayıcı” oranı, 12) 

Betonun kıvamı ve kendiliğinden yerleşen betonun 

kullanılıp kullanılmaması, 13) Agrega karışımının 

granülometrisi, 14) Agrega konsantrasyonu, 15) 

Betonun maksimum agrega boyutu, 16) Kalıp 

malzemesinin geçirimsizliği, parlaklığı ve türü, ve 17) 

Taze betondaki boşluk suyu basıncı. Bu etkenlere 

bağlı olmakla birlikte düşey beton elemana gelen 

basınç 8-10 saatleri arasında sıfıra yaklaşır. Ancak, 

düşey elemanlarda kalıp alma süreleri şantiyedeki 

ortam sıcaklığına  bağlı olarak 12-16 saat arasında 

değişebilir. Belirtilen tüm etkenlere ve bilinen 

hususlara karşın betonda kalıp alma süresi şatiye 

şefinin sorumluluğundadır.

Kalıp alma konusundaki şantiye sorumlusunun 

göz önünde bulundurması gerekli hususlar 

aşağıdaki gibi özetlenebilir: 1) Kullanılan betonun 

priz süreleri, 2) Bekletilmeden, doğru vibrasyon 

ve söküm  yönüne göre dökülmeye başlanması, 

3) Doğru ve zamanında kür uygulanması, 

taze betonun darbelere maruz kalmaması, 4) 

Numunelerin  döküm sırasına göre ve pompanın 

ucundan alınması, mümkün olduğunca tabliye 

betonu ile aynı koşullarada muhafaza  edilmesi, 5) 

Karakteristik  dayanımın en az %75’ine erişildikten 

sonra erken söküm bantlarına veya masaların en az 

Şekil 4. C50/60 sınıfına ait betonların istatistiksel değerlendirilmesi

9

makale