16
sayı 143/2017
taşımaktadır. Deprem; Concepcion, Arauco ve
Coronel şehirlerinde Mercalli şiddet ölçeğinde
VIII ya da IX şiddetinde hissedilmiştir. Depremin
merkezi ve maksimum yer ivmeleri Şekil 1’de
gösterilmektedir. Depremi takiben Şili kıyı şeridi
ve Japonya’da tsunamiler görülmüştür. Resmi
kaynaklara göre 525 can kaybı yaşanmış ve 25
kişi kaybolmuştur. Yaklaşık 200 bina depremde
hasar görmüş ve içlerinde bir tanesi tamamen
yıkılmıştır.
Yapısal hasarlar taşıyıcı sistemi betonarme
perde duvarlardan oluşan yüksek binalarda
görülmüştür. Hasar mekanizması olarak aşırı
yüklenen duvar uç bölgelerinde beton örtüsünün
dökülmesi, betonun ezilmesi ve düşey donatıların
burkulması yer almaktadır. Hasarlı binalarda tipik
olarak 20cm yatay donatı aralığı ve bu donatıların
uç kesimlerinde 90 derece kıvrımlı kancalara
rastlanmıştır. Bu düzen, perde uç bölgelerinde
donatı yoğunluğunu düşürmüş ve yeterli sargılama
sağlayamamıştır. Genellikle binalarda 15-20cm
kalınlığında ince perdelerin kullanılmış olması uç
bölgelerdeki çekme ve basınç oranlarını arttırmıştır.
Ayrıca L ve T kesitli perdelerin gövde uçlarındaki
düşey donatılarda sıklaştırma eksikliğine dayalı
burkulma görülmüştür. Hasarların bodrum
katlarında yoğunlaşması beton kalitesinin bu
bölgelerde yetersiz olabileceğini düşündürmektedir
(Wallace vd., 2012).
BİNA BİLGİLERİ VE GÖZLEMLENEN HASARLAR
İncelenen iki bina 2000’li yıllarda dönemin
yönetmeliklerine uygun olarak inşaa edilmiş olup
Santiago’da yer almaktadır. Binaların ilki (B1) 18
katlı ikincisi de (B2) 20 katlıdır. Her iki binanın
da taşıyı sistemi betonarme perde duvarlardan
oluşmaktadır ve her iki binada otopark olarak
kullanılan iki adet bodrum katı mevcuttur. B1’de
30MPa kübik dayanıma sahip beton kullanılırken
B2’nin ilk 12 katında 30MPa diğer katlarda
25MPa kübik dayanıma sahip beton kullanılmıştır.
Binalarda 420MPa akma dayanımına sahip
ulusal standartlara uygun donatılar kullanılmıştır.
Binalardaki perde duvar yüzdeleri 2.5-3.5% arasında
değişmektedir ve bu oran Şili’de yakın zamanda
inşaa edilmiş perde duvarlı sistemlerin ortalama
duvar oranı ile örtüşmektedir. Duvar yerleşimi
genellikle koridorlarda ve apartman ünitelerinin
arasında yer almaktadır. Bu duvarlar bina geneline
flanşlı ve flanşsız olmak üzere herhangi bir plan
düzensizliğine sebebiyet vermeyecek şekilde
yerleştirilmiştir. Perde duvarlar binalar genelinde
tipik kat yüksekliğinin 1/13’üne karşılık gelecek
şekilde 20cm kalınlığındadır ve genellikle 8 ile 12
arasında tipik düşey ve yatay donatı içermektedir.
Uç bölgelerde 16 ile 32 mm arasında düşey
donatılara rastlanmaktadır. Şekil 2a ve 2b’de
sırasıyla B1 ve B2’deki tipik perde duvar dağılımı
gösterilmektedir.
Deprem sonrası edinilen gözlem raporları ışığında,
iki binada da yapısal olmayan duvarlarda hasarlar
görülmüştür. Bunların dışında giriş ve birinci bodrum
katları arasında taşıyıcı perde duvar uç bölgelerinde
beton ezilmesi ve bunu takiben düşey donatı
Şekil 1. Maule (Şili) Depremi merkezi ve maksimum
yer ivmeleri (USGS, 2010)
Şekil 2. Analiz edilen bina bilgileri a) B1 binası
b) B2 binası
16
makale