26
sayı 148/2018
İnş. Yük. Müh. Cem ERCAN
PROJE YÖNETİMİNDE KALİTE KONTROLÜN ÖNEMİ ve
YAPI KİMYASALLARININ DEĞERLENDİRMESİ
..................................................
İnşaat Mühendisliği Bölümü,
Yapı Malzemeleri derslerinde,
demir, çimento, beton, alçı
vb. ürünler hakkında genel
bilgiler verilmektedir. Teoride
verilen bu bilgiler, malzeme
davranışı ve malzeme bilimi
hakkında yeterli bilgi sahibi
olmamızı sağlamaktadır. Ancak
yapı kimyasalları sektörü
dünyada da hızla gelişmektedir.
Kimya mühendislerinin, yapı
malzemelerine yönelik, daha
fazla çalışmalar yapmasıyla
birlikte, birçok yeni ürün inşaat
sektörüne kazandırılmıştır.
Yapı malzemeleri üreticileri,
üretim çeşitliliğini arttırıp, talebe
yönelik ürünler geliştirmektedir.
Üretilen bu ürünleri, gerek
evrak bazında gerekse nitelik
olarak kontrol eden ve/veya
fiyat-kalite analizini yapan Yapı
Proje Yönetiminde bir “Kalite
Kontrol’’ bölümüne ihtiyaç vardır.
Kalite Kontrolün direkt bir okulu
olmayıp, mezuniyet sonrası
branşlaşma sonucunda tercih
edilmektedir. Büyük projelerde
bu genelde sağlanmaktadır.
1000’lerce konut yapmış
birçok müteahhitte maalesef
bu bölüm organizasyonda yer
almamaktadır. Kaba ve ince
inşaat şefleri, daha küçük
ölçekli şantiyelerde, ustalar ve
formenler kalite kontrol görevini
yapmakta, daha önce tecrübe
ettikleri firmaların ürünlerini
uygulatmaktadırlar.
Kalite, müşteri isteklerine
cevap verebilecek nitelikte
ürün üretmektir. Öyle ise kalite
kontrolde yapacağı işlere göre,
kullanacağı test aletlerini ve
personelini yapılandırmalıdır.
Şantiyelerin yapacağı işe göre
ihtiyaçları çok farklı olmaktadır.
Tüm bu iş akışları içerisinde
kalite departmanı, yönetimin
yönlendirdiği şekilde hareket
etmek zorundadır. Yönetime karşı
“kalite’’ olmaz.
İnşaat yapımı sırasında, teknik
şartnameye göre, Kalite Kontrol
Bölümünün incelediği başlıca
yapı malzemeleri aşağıdadır;
Beton: Yaklaşık 50.000 m
3
üzerinde betonu olan projelerde,
betonun taşınmasının mümkün
olmadığı yerlerde, havaalanı,
baraj, tünel, karayolu, konut, alt
ve üst yapı projelerinde birçok
firma kendi beton santralini
kuruyor. Kurulacak beton
santralinin yerinin fizibilitesi
yapılıp, amortisman maliyetlerini
karşılayıp, karşılamayacağı
hesaplandıktan sonra betonun
nasıl tedarik edileceğine karar
verilmektedir. Beton dışarıdan
satın alınmayacak veya özel
bir beton tasarımı yapılacak
ise, beton santrali kurulmalıdır.
Özellikle sanat yapılarının
çok olduğu projelerde yerinde
prefabrike tesislerin kurulması
daha uygun görünmektedir.
Beton içerisine giren; çimento,
su, kum, agrega, mineral ve
kimyasal katkıların standartlara
uygunluğu denetlenmektedir.
Taze ve sertleşmiş haldeki
beton özelliklerinin tespiti için
deneyler yapılmaktadır. Şayet
beton dışarıdan satın alınıyor
ise, kalite departmanının işi
kısmen azalmaktadır. Beton, her
aşamasında özen gösterilmesi
gereken yarı mamul bir
yapı malzemesidir. Betonun
performansı, üretildikten yerine
yerleştirilinceye kadar ve
sonrasındaki bakım koşullarına
bağlıdır. Püskürtme, prefabrike
ve hazır beton katkı deneyleri
için laboratuvarlarda ön deneyler
yapılmalıdır. Son yıllarda yaygın
olarak kullanılan “kristalize
özellikteki beton katkıları’’ için de
basınç, su geçirimsizlik deneyleri
yapılmalıdır. Bunun için ufak
deneme prototipleri (mocap)
hazırlanmalıdır.
Betonun birçok çeşidi
bulunmaktadır. Yapı türüne,
fonksiyonuna bağlı olarak, beton
katkıları ön deneme yapılarak
kullanılmalıdır. Ön denemelerde
tüm bileşenlerin aynı olduğu,
sadece kimyasal katkının farklı
olduğu sağlanmalıdır. Betonun
bazı türleri aşağıda sıralanmıştır.
1. Hafif beton,
2. Ağır beton
3. Yüksek mukavemetli beton,
proje betonu, grobeton.
4. Kuru karışım, yaş karışım,
5. Silindirle sıkıştırılmış beton
(RCC),
6. Su altı betonu,
7. Prekast betonu
8. Kuru püskürtme betonu, ıslak
püskürtme beton, lifli beton.
9. Reaktif pudra betonu
10. Vakum betonu
11. Asfalt betonu
12. Kendiliğinden yerleşen beton
(SCC)
13. Vakum betonu
14. Mimari beton, renkli beton,
agregası yıkanmış beton (wash
beton)
15. Poröz beton
26
makale