3
sayı 150/2018
FARKLI DESTEK SİSTEMLERİ UYGULANAN
DİYAFRAM DUVARLARIN PERFORMANSI
...................................................
1. GİRİŞ
Ülkemizde son yıllarda ciddi
bir artış gösteren inşaat
yatırımlarının bir sonucu olarak
birçok büyük şehirde derin iksa
kazılarının nitelikleri, boyutları ve
kazı derinlikleri artmış ve geniş
çapta kullanılmaya başlanılmıştır.
Derin iksa kazılarının yakınlarında
cadde ve yollar, altyapı tesisleri,
metro hatları, yüksek katlı binalar
ve tarihi eserlerin bulunması
projeye özel dayanma yapılarının
tasarlanmasını ve uygulanmasını
gerekli kılmaktadır.
2. DAYANMA YAPILARI
Derin kazıların desteklenmesi
amacı ile uygulanabilecek
dayanma yapıları aşağıdaki
gibidir:
• İçten Destekli Duvar
• Palplanj Duvar
• Kazıklı Duvar (aralıklı, teğet,
kesişen)
• Diyafram Duvar
• Bulamaç Hendekli Duvar (Slurry
Wall)
• Betonarme Perde Duvar
• Zemin Çivili / Kaya Bulonlu
Duvar
• Batardo / Keson
• Jet Grout / Derin Zemin
Karıştırma (DSM) Duvar
• Yukarıdan Aşağıya Yapım
Yöntemi (Top-Down Yöntemi)
• Kısmi Kazı veya Ada Yöntemi
• Çok Gözlü Yapılar
Dayanma yapılarının
sınıflandırılması için belli başlı
kriterler şunlardır; etki eden
yüklerin nasıl desteklendiği,
inşa amacı, sistemin rijitliği ve
servis süresidir. Bunlara ilave
olarak zemin koşulları, yeraltı
suyu ve artezyen durumu, kazı
çukurunun şekli ve boyutları,
geçirimsizlik ihtiyacının olup
olmaması, kabul edilebilir düşey
ve yatay deplasmanlar, çevre
yapıların durumu ve varsa çevre
yapılarla ilgili deformasyon
sınırlamaları, maliyet, kalite ve
yapım hızı dayanma yapılarının
sınıflandırılması için önem arz
etmektedir.
2.1. Yükü Destekleme Sistemine
Göre (İç veya Dış Stabilite)
Dayanma yapılarının stabilitesi
için gerekli olan destekleme
sisteminin tipine göre
sınıflandırma yapılır. Dıştan
destekli dayanma yapılarında
yapının stabilitesi yatay destek
gibi dıştan destekleyen bir
sistemle sağlanır. İçten destekli
dayanma yapılarının stabilitesi
ise toprak kütlesi içerisine
potansiyel kayma kaması dışında
kalacak uzunluktaki çelik veya
polimer donatılarla sağlanır.
2.2. Dolgu veya Kazıyı
Desteklemesine Göre (İnşa
Amacına Göre)
Dolguyu destekleyen sistemler
aşağıdan yukarı doğru inşa
edilirler. Kazıyı destekleyen
sistemler ise yukarıdan aşağı
desteklenir. Yukarıdan aşağıya
veya aşağıdan yukarıya inşa
yöntemiyle kastedilen dayanma
yapısı duvarının inşaatıdır.
2.3. Sistem Rijitliğine Göre
Dayanma yapısının arkasında
meydana gelen toprak basıncı
neticesinde rijit yapılar bir
bütün olarak hareket eder, bu
hareket sırasında sistemde
eğilme meydana gelmez. Elastik
sistemlerde ise meydana
gelen deformasyonlar, yapının
arkasındaki yanal toprak
basıncının dayanma yapısının
rijit ve elastik kısımları
arasında yeniden dağılmasına
neden olur. Bütün ağırlık tipi
dayanma yapıları, rijit dayanma
yapısı sınıfına dahil olurken
bunun dışında kalan bütün
dayanma yapıları elastik olarak
sınıflandırılabilir.
2.4. Servis Süresine Göre (Kalıcı
veya Geçici)
Servis ömrü üç yıla kadar olan
yapılar “geçici”, üç yıldan daha
uzun servis ömrü olan yapılar ise
“kalıcı” dayanma yapıları olarak
sınıflandırılırlar.
2.5. Dayanma Yapılarının
Kullanım Amaçları
Dayanma yapıları, meyilli
arazilerde araziden faydalanmak
üzere,
• Zemini doğal şev açısından
daha dik açı ile tutmak,
• Kayma ihtimali olan zeminin
göçmesini engellemek,
• Kıyıların erozyondan veya
taşkınlardan korunmasını
sağlamak,
• Köprülerin yaklaşım dolgularını
dik olarak tutmak,
• Köprülerde kenar ayak görevini
yapmak,
• Derin kazıların şevlerini dik
olarak tutulmasını sağlamak gibi
amaçlara hizmet etmek gayesi
ile inşa edilen kalıcı veya geçici
yapılardır.
3. DİYAFRAM DUVARLAR
Diyafram duvarlar, derin kazı
çukurlarının stabilitesini
sağlamak, toprak ve sürşarj
yüklerini tutmak, çevredeki
İnş. Yük. Müh. Alp GÖKALP
3
makale