Öte yandan yurdumuzda kırsal kesimde üç-dört kata kadar gerçekleşebilen ve duvarların önce örülüp, betonu sonradan dökülen ve yönetmeliklerde öngörülen minimum değerlerden daha az donatısı bulunan düşey hatıl nitelikli kolonlarla ve üstlerindeki kirişlerle ya da yatay hatıllarla bütünleşmiş duvarları bulunan yapıların, depremde çok iyi davranış sergilediği görülmektedir, Fotoğraf 6 ve 7. 

 
                     Fotoğraf 6                                                   Fotoğraf 7

İki eksenli gerilme etkisindeki bazı duvarlar için ülkemizde yapılmış deneysel bir çalışmanın [3] sonuçlarını özetleyen Şekil 5 deki kayma gerilmesi - normal gerilme ilişkileri incelendiğinde, duvarların bir miktar basınç altında ihmal edilemeyecek düzeyde kayma dayanımına sahip oldukları görülmektedir.  Bu değerler, mevcut az katlı yapıların ortalama beton basınç dayanımları olan 100±28 kg/cm² değerinden üretilen yaklaşık kayma dayanımı 11 kg/cm² ile karşılaştırıldığında ihmal edilemeyecek değerlerdir.  

Hesaba katılmadığı zaman yapıda burulma veya kısa kolon oluşturabilen,  betonarme binalardaki bölme duvarları konusunda diğer ülkelerdeki durum incelendiğinde şu noktalar dikkat çekmektedir; 

·        ‘Eurocode #8 Design Provisions for Earthquake Resistance of Structures Bölüm 1-4’  , Binaların onarım ve güçlendirilmesi bölümünde mevcut yapı periyodu olarak ölçümle bulunan değerlerin kullanılabileceği yani bölme duvarlarının yalnız kütleleriyle değil yatay rijitlikleriyle de gözönüne alınabileceği ifade edilmektedir, (Bakınız Bölüm 3.4.1(3)).

·        Donatısız bölme duvarı inşaa etmeme eğilimi kuvvetlidir. 

·        Bölme duvarlı çerçeve tanımı yapılmakta ve bölme duvarları hesaplara katılmaktadır. 

Unutulmaması gereken genel bir başka özellik de, mevcut betonarme yapılarımızda esnek olan çerçevelerin eğilme deformasyonları yaptığı sırada düğüm noktaları dönerken, bunların içinde yer alan bölme duvarlarının kayma tipi şekildeğiştirme yapacağı ve ileri şekildeğiştirme aşamalarında bu farklılığın daha da belirginleşeceğidir.  Bunun sonucu olarak, yatay deprem etkisinde bölme duvarı ile çerçeve elemanlar arasında birbirlerine değen kesimler iki çapraz köşede sınırlı bölgede kalacak ve geri kalan kısımda çerçeve ile bölme duvarı birbirinden ayrılacaktır.  Bu davranış şekli yaklaşık olarak sanal bir çift çapraz çubukla temsil edilebilmektedir. 

Ülkemizde kullanılan bölme duvarlarını temsil etmek için kullanılabilecek bu sanal çubukların mekanik özellikleri neler olmalıdır?  Bu konu yürütülen deneysel incelemenin amaçları arasında yer almaktadır, [4].   

Deneysel Çalışmalar

 İTÜ İnşaat Fakültesi Yapı ve Deprem Mühendisliği Laboratuvarında 1994 yılından bu yana devam eden deneysel çalışmalardan biri de “Bölme Duvarlı Betonarme Düzlem Çerçeve Deneyleri” dir. 

Deney Numuneleri 

            Yaklaşık ½ ölçeğiyle hazırlanan bir açıklıklı tek katlı çıplak çerçeve numunelerinde açıklık ve yükseklik sırasıyla 220 cm ve 152.5 cm olup genişlik/yükseklik oranı 1.44 e karşı gelmektedir.  Dikdörtgen kesitli kolonların boyutları b / h = 20x25 cm dir.  Tablalı olarak oluşturulan kirişin boyutları ise b / h / b_t = 20 / 32.5 / 82 cm dir, Fotoğraf 8.  Donatı ayrıntıları Şekil 6 da topluca yer almaktadır. 

Bu numune, karşılaştırma yapmak amacıyla kullanılmış standart numunedir.  Kolon-kiriş birleşim bölgesi ve döşemenin de genel davranışa katkısını, gerçeğe yaklaştırabilmek amacıyla çerçeve düzlemine dik kirişlerden ve döşemeden belirli bölümler, bu numuneye katılmıştır.   

       Fotoğraf 8

Deneysel çalışma kapsamında; çıplak çerçeveler, değişik türde bölme duvarlı çerçeveler, çevresiyle bütünleşik bölme duvarları ve ince perdelerle güçlendirilmiş bütünleşik bölme duvarlı çerçeveler yatay yük taşıyabilmeleri, süneklikleri ve göçme biçimlerinin gözlenebilmesi  gibi amaçlarla denenmiştir, Şekil 7. 

  Sayfanının devamı >>>>